Onderzoekers van de Universiteit Utrecht concluderen in hun rapport ‘Naar een versterking van de veerkracht van de boekenwereld na COVID-19’ dat de Nederlandse boekensector stevig wordt geraakt door de coronacrisis. Een economische ramp is tot nu toe uitgebleven, maar relatief zwakke spelers als auteurs en kleinere boekhandels hebben duidelijk te lijden onder de situatie.

“Sommige kleinere fysieke boekhandels met een sterke klantenbinding of een coöperatiestructuur redden het wel. Het lastigste is de situatie voor fysieke winkels in grotere stadscentra die het normaal gesproken van winkelend publiek moeten hebben,” zegt onderzoeker Tessa van de Warenburg. Terwijl de boekenmarkt over heel 2020 een omzetgroei van 7 procent laat zien, toont het onderzoek dat de ongelijkheden groot zijn. De verkoopcijfers van fysieke boekhandels kelderden, terwijl online boekverkopers als Bol.com in 2020 grote omzetten haalden.

De onderzoekers bekeken de ontwikkelingen in de boekensector tussen het begin van de crisis in maart 2020 en 31 december 2020, waarbij ook enkele ontwikkelingen in 2021 werden meegenomen. De onderzoekers benadrukken dat de crisis in volle gang is, en dat de impact van de lockdown sinds december 2020 ingrijpender is dan die van voorjaar 2020.

Aanbevelingen

“Uit gesprekken met boekhandelaren, auteurs, uitgevers, bibliotheken en alle andere partijen, blijkt dat hun uitgangspunten vrij gelijkaardig zijn: ze zetten vooral in op de toegankelijkheid van boeken en op samenwerking. Dat biedt hoop voor een versterking van de boekenmarkt na de crisis,” zegt Camilla Pargentino, een ander lid van het onderzoeksteam. Ook de sterke organisatiegraad van de boekensector biedt kansen: het geheel van regelingen en subsidies zorgt voor een zekere bescherming van onder meer auteurs en kwetsbaarder boektitels. Toch zien de onderzoekers ook mogelijkheden voor versterking van de sector, onder meer gebaseerd op internationale best practices. Ze adviseren onder meer om lezers actiever bij de sector te betrekken in een vrienden- of coöperatiestructuur, om productiesubsidies structureler in te zetten en om om de culturele functie van boekhandels te subsidiëren. Het Letterenfonds zette de afgelopen maanden tijdelijke regelingen op om juist deze aspecten te ondersteunen, maar volgens het onderzoeksteam zouden zulke regelingen ook op de lange termijn de veerkracht van de sector moeten versterken.

Het onderzoek kreeg subsidie van ZonMw in het programma ‘covid-19 – Wetenschap voor de praktijk’ en werd uitgevoerd door een onderzoeksteam, bestaande uit prof. dr. Helleke van den Braber, prof. dr. Geert Buelens, dr. Laurens Ham , Camilla Pargentino en Tessa van de Warenburg van de Universiteit Utrecht.

Het persbericht en meer informatie over het onderzoek zijn te vinden op de website van de Universiteit Utrecht.